Umowa jest nieodłącznym elementem przy zaciąganiu pożyczki gotówkowej. Nie ma tu znaczenia, czy pieniądze pożycza nam bank, czy firma pożyczkowa. Umowa zabezpiecza interesy każdej ze stron. Warto jednak wiedzieć, co w takim dokumencie powinno się znaleźć i na co zwrócić uwagę przed jej podpisaniem.
Według danych Biura Informacji Kredytowej w 2018 roku banki podpisały z klientami około 4 mln umów o kredyt gotówkowy (więcej o 4,5% niż w 2017 roku), a firmy pożyczkowe zawarły ponad 571 tys. umów o pożyczkę gotówkową (przeważnie była to umowa pożyczki online). Przy okazji warto dodać, że 76% Polaków pożyczających pieniądze miało zawarte umowy zarówno z bankami, jak i firmami pożyczkowymi1.
Bez względu na to, czy zawierana jest umowa pożyczki chwilówki, czy kredytu gotówkowego, jest ona kluczowym dokumentem. Umowa pożyczki to nic innego jak potwierdzenie przeniesienia własności określonej kwoty pieniężnej, należącej do jednej strony, na drugą osobę lub podmiot. Środki muszą zostać zwrócone pierwotnemu właścicielowi z uwzględnieniem warunków zaakceptowanych przez obydwie strony. Zapisy prawne dokładnie wyjaśniają definicję umowy o pożyczkę. Właśnie od wyjaśnienia regulacji prawnych zaczynamy naszą analizę umowy o pożyczkę gotówkową.
Regulacje prawne dotyczące pożyczek i obowiązki pożyczkodawcy
Umowa pożyczki (nie dotyczy kredytu) jest tak naprawdę regulowana przez Kodeks cywilny. Art. 720 § 1 wyjaśnia, czym jest taka umowa. Ta definicja jest zgodna z tym, co napisaliśmy we wstępie naszego artykułu. Jednak umowa pożyczki gotówkowej, udzielonej konsumentowi przez bank, SKOK czy firmę pożyczkową, podlega tak naprawdę Ustawie o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2018.0.993), o czym mówi wyraźnie art. 3 ust. 2 tej ustawy. Według tego zapisu taka pożyczka gotówkowa jest traktowana jako kredyt konsumencki. Natomiast w art. 3 ust. 1 czytamy: Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Potem zostaje sprecyzowane, że z tej definicji zostaje wyłączony kredyt zabezpieczony hipoteką.
W rozdziale 2 Ustawy o kredycie konsumencki pojawiają się także obowiązki pożyczkodawcy. W art. 7 i kolejnych jego podpunktach oraz w rozdziale 3 ustawodawca nakazał przekazywać informacje pożyczkobiorcy w sposób jasny i dokładny. Umowa pożyczki online i offline musi zawierać dane stron, datę zawarcia oraz dokładny opis przedmiotu umowy, czyli pożyczki gotówkowej. We wspomnianych rozdziałach została sprecyzowana umowa pożyczki i jej najważniejsze elementy. Przyjrzymy się im bliżej.
Kto może zawrzeć umowę pożyczki?
Umowa pożyczki gotówkowej może zostać zawarta przez konsumenta lub przez przedsiębiorcę. W pierwszym przypadku to osoba fizyczna, która jest pełnoletnia i ma prawo do dokonywania czynności prawnych. W tym przypadku te czynności prawne nie są związane bezpośrednio z działalnością zawodową lub z działalnością gospodarczą. Osoba fizyczna zawiera umowę o pożyczkę gotówkową na cele prywatne.
Należy jednak pamiętać, że także przedsiębiorca może zawierać umowę pożyczki gotówkowej jako osoba fizyczna lub prawna, która prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową. W tym przypadku pożyczka jest zaciągana na potrzebę prowadzenia działalności gospodarczej2.
Sposoby zawierania umowy pożyczki
Ustawa o kredycie konsumenckim w rozdziale 3 art. 29 określa, że umowa powinna zostać zawarta w formie pisemnej, a do tego powinna zostać niezwłocznie doręczona pożyczkobiorcy. Jak się to ma do tego, że na przykład umowa pożyczki chwilówki jest zawierana online? Dotyczy to zresztą także innych rodzajów pożyczek czy kredytów dostępnych przez Internet. Bez względu na to, czy umowa zostanie podpisana między konsumentem a bankiem, firmą pożyczkową czy SKOK-iem, może zostać zawarta w różny sposób. W przypadku banków i SKOK-ów przeważnie odbywa się to w placówkach tych instytucji. Należy jednak podkreślić, że w bankach, podobnie jak w firmach pożyczkowych, zawierana jest coraz częściej umowa pożyczki online. Wtedy dochodzi do zawarcia umowy na odległość – wystarczy, że pożyczkobiorca zaakceptuje warunki tej umowy. Niekiedy stosowany jest sposób hybrydowy – część formalności załatwianych jest online, a reszta w placówce lub po dostarczeniu dokumentów przez kuriera. Jeśli zatem ktoś zastanawia się, jak zawrzeć umowę pożyczki, powinien pamiętać, że może to zrobić w placówce, online lub hybrydowo. Wystarczy tylko znaleźć pożyczkodawcę, który oferuję najwygodniejszą formę załatwienia formalności.
Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) - całkowity koszt pożyczki
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 3 Ustawy o kredycie konsumenckim pożyczkodawca jest zobowiązany do tego, aby umowa pożyczki zawierała także Rzeczywistą Roczną Stopę Oprocentowania (RRSO), natomiast w ust. 2 wspomnianego artykułu pojawia się jeszcze dopisek, że musi zostać podany także całkowity koszt pożyczki. Oprocentowanie RRSO musi zatem pojawić się w umowie o pożyczkę gotówkową, ponieważ pokazuje nam, jaki jest prawdziwy koszt pożyczenia pieniędzy. Doliczane są tu wszystkie opłaty i koszty związane z daną pożyczką gotówkową. RRSO zawiera także dwie często pojawiające się przy pożyczkach pozycje:
1. Ubezpieczenie pożyczki – występuje najczęściej przy ofertach proponowanych przez banki, rzadziej w ofertach firm pożyczkowych. To tak naprawdę połączenie usługi bankowej z ubezpieczeniową. Ubezpieczenie często zastępuje poręczyciela i jest tak naprawdę dodatkowym zabezpieczeniem dla pożyczkodawcy. Informacja o konieczności zawarcia ubezpieczenia i o jego kosztach musi zostać podana pożyczkobiorcy zgodnie z art. 13 ust. 9 i 10 Ustawy o kredycie konsumenckim.
2. Prowizja pożyczki – to kolejny bardzo często spotykany koszt, który pojawia się przy pożyczkach gotówkowych. Zgodnie z art. 5 wspomnianej wyżej ustawy prowizja jest częścią całkowitego kosztu kredytu, a zgodnie z art. 30 wysokość prowizji musi zostać podana w umowie. Przy okazji warto dodać, że pożyczkodawca może wprowadzić zapis o pobraniu prowizji, gdy nastąpi spłata zobowiązania przed terminem (maksymalnie 1% spłacanej części pożyczki – art. 50).
Czas trwania pożyczki
Umowa pożyczki gotówkowej musi ściśle określać czas trwania pożyczki. Taka informacja jest obowiązkowa w umowie, o czym mówi art. 13 Ustawy o kredycie konsumenckim. Natomiast ustawodawca nie zapisał nigdzie, ile może wynosić czas trwania pożyczki. To zależy tak naprawdę od oferty pożyczkodawcy. W przypadku popularnych pozabankowych chwilówek to zwykle 30 lub 60 dni, a pożyczek na raty – od 3 do 48 miesięcy. Oczywiście mogą zdarzyć się także dłuższe okresy zobowiązania.
Zasady i termin zwrotu pożyczki
Umowa pożyczki musi zawierać także zasady zwrotu pożyczki oraz określać dokładny termin oddania pieniędzy. O takim obowiązku informacyjnym mówi art. 13 ust. 8 Ustawy o kredycie konsumenckim. Natomiast art. 37 tej ustawy określa, że pożyczkobiorca musi otrzymać harmonogram spłaty zobowiązania, który zawiera termin płatności każdej raty oraz jej wysokość i wszystkie składniki (np. wysokość części odsetkowej, kapitałowej itd.). Do tego pożyczkodawca przekazuje numer rachunku bankowego, na który dokonywana jest spłata pożyczki.
Konsekwencje nieterminowej płatności
Zarówno umowa pożyczki chwilówki, jak i każdej innej pożyczki gotówkowej musi zawierać informacje o konsekwencjach w przypadku nieterminowej spłaty. To obowiązek wynikający z art. 30 ust.1 pkt 11 i 13 Ustawy o kredycie konsumenckim. Warto zwrócić uwagę, czy taka informacja jest zawarta w umowie. Klient musi wiedzieć jeszcze przed jej podpisaniem, ile może go kosztować nieterminowa spłata zobowiązania. W punkcie dotyczącym kar za opóźnienie spłaty pożyczkodawca musi określić ich wysokość, częstotliwość monitów itd.
Odstąpienie od umowy
Należy pamiętać, że każdemu klientowi przysługuje odstąpienie od umowy pożyczki. To jedno z ważniejszych praw, jakie posiada konsument pożyczający pieniądze. Może się bowiem okazać, że decyzja o zadłużeniu nie była dobrze przemyślana i lepiej będzie się wycofać. Zgodnie z art. 53 ust. 1 Ustawy o kredycie konsumenckim klienta ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy. Mało tego, jeśli umowa o pożyczkę nie zawiera wszystkich obowiązkowych elementów, o których wcześniej wspomnieliśmy w tym artykule, również można od niej odstąpić. Do tego art. 53 ust. 3 nakazuje pożyczkodawcy dołączyć do umowy wzór odstąpienia. Wystarczy wysłać przed terminem oświadczenie o chęci odstąpienia od umowy. Pożyczkobiorca nie ponosi żadnych kosztów z powodu rezygnacji z pożyczki. Na tych samych zasadach możliwe jest odstąpienie od umowy pożyczki zawartej na odległość.
Reklamacje
Umowa o pożyczkę powinna zawierać także informacje o sposobie i miejscu składania reklamacji, terminie jej rozpatrzenia i sposobie poinformowania o decyzji pożyczkodawcy. Ten musi się dostosować do zapisów prawnych, a dokładnie do Ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty finansowe z 5 sierpnia 2015 roku. Zgodnie z nią należy rozpatrzyć reklamację w terminie nie dłuższym niż 30 dni. Warto zatem pamiętać, że możliwe jest nie tylko odstąpienie od umowy pożyczki, ale także reklamacja. Można ją składać pisemnie, jak również w formie korespondencji elektronicznej (poczta e-mail).
Skoro wiadomo już, jak zawrzeć umowę pożyczki, warto pamiętać również o jej przeczytaniu przed podpisaniem. Niestety, wielu klientów firm pożyczkowych i banków o tym zapomina lub nie chce im się czytać długiego tekstu umowy. W rezultacie może się okazać, że podpisaliśmy nie tylko niekorzystną umowę, ale również taką, która posiada zapisy niedozwolone. To może być początek problemów.
ŹRÓDŁA:
1. https://media.bik.pl/informacje-prasowe/420017/perspektywy-rynku-kredytowo-pozyczkowego-na-rok-2019
2. http://www.federacja-konsumentow.org.pl/n,38,1003,5,1,ustawa-o-kredycie-konsumenckim--omowienie.html
