Fundusz inwestycyjny to forma wspólnego inwestowania środków wielu uczestników (inwestorów), zarządzana przez profesjonalną instytucję – Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI). Fundusz lokuje środki w różne aktywa: akcje, obligacje, nieruchomości, surowce czy instrumenty rynku pieniężnego. Inwestor kupuje jednostki uczestnictwa, których wartość zmienia się w zależności od wyników funduszu.

Fundusze dzielą się głównie ze względu na typ inwestowanych aktywów:

• Fundusze akcyjne – inwestują większość środków w akcje, potencjalnie wysokie zyski, ale też duże ryzyko.
• Fundusze obligacyjne – lokują kapitał w dłużne papiery wartościowe, niższe ryzyko niż akcje.
• Fundusze mieszane – łączą akcje i obligacje, oferując zrównoważony poziom ryzyka.
• Fundusze rynku pieniężnego – bardzo bezpieczne, inwestują w krótkoterminowe instrumenty finansowe.
• Fundusze surowcowe, sektorowe, globalne – specjalistyczne, inwestujące w konkretne branże lub rynki.

Fundusze można nabyć przez:

• Platformy internetowe TFI (np. PKO TFI, NN TFI, Santander, Allianz)
• Banki oferujące fundusze jako produkty inwestycyjne
• Platformy niezależne (np. bossafund, mBank, inPZU)

Wymagane jest założenie profilu inwestora i zaakceptowanie regulaminu funduszu. Minimalna wpłata zwykle zaczyna się od 100–200 zł.

Fundusze inwestycyjne nie mają gwarancji kapitału. Ich bezpieczeństwo zależy od rodzaju funduszu:

• Fundusze pieniężne i obligacyjne – niskie ryzyko, ale też niższe potencjalne zyski.
• Fundusze akcyjne – wyższe ryzyko, ale potencjalnie wyższe zyski w długim terminie.

Każdy fundusz ma przypisaną kategorię ryzyka (zwykle od 1 do 7), którą warto sprawdzić przed zakupem.

Inwestowanie w fundusze wiąże się z kosztami, które wpływają na wyniki:

• Opłata za zarządzanie – pobierana przez TFI za bieżące zarządzanie aktywami funduszu (zwykle 1–3% rocznie, wliczona w cenę jednostki).
• Opłata manipulacyjna – jednorazowa opłata przy zakupie lub umorzeniu jednostek (często 0–2%).
• Opłata za sukces – w niektórych funduszach, jeśli osiągnięto ponadprzeciętne wyniki.

Szczegółowe informacje znajdują się w prospekcie informacyjnym funduszu.

Zarabiasz, jeśli wartość jednostki uczestnictwa wzrośnie w czasie i sprzedasz je drożej niż kupiłeś. Dodatkowo niektóre fundusze wypłacają dywidendę lub zysk z odsetek (np. fundusze obligacyjne). Wyniki zależą od koniunktury rynkowej, strategii zarządzających oraz czasu inwestycji.

Tak – większość funduszy otwartych (FIO, SFIO) pozwala na umorzenie jednostek w dowolnym momencie. Zwykle środki są wypłacane w ciągu 3–5 dni roboczych. W funduszach zamkniętych (FIZ) wypłaty są możliwe rzadziej i na określonych zasadach.

• Fundusze aktywne – zarządzający aktywnie podejmują decyzje inwestycyjne, starając się „pokonać rynek”; wiąże się to zwykle z wyższymi opłatami.
• Fundusze pasywne (np. ETF-y) – odwzorowują określony indeks (np. WIG20, S&P500), bez ingerencji zarządzających; mają niższe koszty i są bardziej przewidywalne w strukturze portfela.

Zyski z funduszy (różnica między ceną zakupu i sprzedaży jednostek) podlegają podatkowi Belki w wysokości 19%. Podatek jest pobierany automatycznie przy wypłacie środków. Inwestując w fundusze w ramach IKE/IKZE – możesz uniknąć podatku, pod warunkiem spełnienia określonych warunków (np. wieku i okresu oszczędzania).

Tak – szczególnie fundusze o niskim lub umiarkowanym ryzyku (obligacyjne, mieszane) są dobrym rozwiązaniem dla początkujących. Pozwalają na dywersyfikację portfela bez konieczności samodzielnego wyboru aktywów. Ważne, by dopasować fundusz do swojego profilu ryzyka, celu i horyzontu inwestycyjnego.

ETF (Exchange Traded Fund) to fundusz inwestycyjny notowany na giełdzie, którego celem jest odwzorowywanie zachowania określonego indeksu (np. WIG20, S&P 500), surowca (np. złoto), sektora lub innego instrumentu. ETF-y łączą cechy funduszy i akcji – są notowane w czasie rzeczywistym i można nimi swobodnie handlować.

Większość ETF-ów działa pasywnie – nie próbują „pokonać rynku”, lecz mają na celu jak najdokładniejsze odwzorowanie wyników danego indeksu. Oznacza to niższe koszty zarządzania i większą przejrzystość strategii inwestycyjnej.

• Niska prowizja i koszty zarządzania (często poniżej 0,5% rocznie)
• Dywersyfikacja – jeden ETF może obejmować dziesiątki lub setki spółek
• Płynność – można je kupować i sprzedawać w czasie rzeczywistym jak akcje
• Przejrzystość – wiadomo, co jest w portfelu
• Dostęp do rynków zagranicznych i sektorów trudnych do samodzielnego inwestowania

• ETF – handlowany na giełdzie jak akcje, oparty na indeksie, pasywnie zarządzany, niskie opłaty
• Fundusz tradycyjny (FIO/SFIO) – kupowany przez TFI lub bank, aktywnie zarządzany, wyższe opłaty, brak handlu w czasie rzeczywistym

ETF-y kupuje się na giełdzie przez rachunek maklerski, tak samo jak akcje. W Polsce są dostępne ETF-y notowane na GPW (np. Beta ETF), a także ETF-y zagraniczne (np. z giełd XETRA, NYSE) – wymagają one konta z dostępem do rynków zagranicznych.

• Opłata za zarządzanie – bardzo niska (np. 0,07–0,5% rocznie), już zawarta w cenie jednostki
• Prowizja maklerska – pobierana przy zakupie/sprzedaży jak przy akcjach (np. 0,1–0,3%)
• Spread – różnica między ceną kupna i sprzedaży, zależna od płynności ETF-a

Zależy od rodzaju ETF-a:

• ETF distributing – wypłaca dywidendy w gotówce na konto maklerskie
• ETF accumulating – reinwestuje zyski w ramach funduszu, nie wypłaca ich bezpośrednio

Informacja o typie znajduje się w nazwie funduszu lub jego prospekcie (np. „Acc” lub „Dist”).

ETF-y dzielą ryzyko ze względu na klasę aktywów, które odwzorowują:

• Akcyjne ETF-y – wysokie ryzyko, duża zmienność
• Obligacyjne ETF-y – niższe ryzyko, mniejsza zmienność
• Surowcowe (np. złoto, ropa) – zmienność zależna od rynku towarowego

Dodatkowo istnieje ryzyko walutowe (jeśli ETF notowany jest w innej walucie niż PLN).

Tak – wiele domów maklerskich w Polsce oferuje rachunki IKE/IKZE z dostępem do ETF-ów. Inwestując przez te konta, można korzystać z ulg podatkowych i uniknąć podatku Belki, pod warunkiem spełnienia warunków wypłaty (np. wiek, czas trwania).

• Fizyczna – ETF rzeczywiście kupuje aktywa z indeksu (np. akcje z WIG20)
• Syntetyczna – ETF odwzorowuje indeks za pomocą instrumentów pochodnych (np. swapów); ta metoda jest tańsza, ale mniej przejrzysta

Warto sprawdzić w dokumentacji funduszu, który sposób jest stosowany.

Zyski ze sprzedaży ETF-ów są objęte 19% podatkiem od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki). W przypadku ETF-ów wypłacających dywidendy z zagranicy, może być także potrącany podatek u źródła. W niektórych przypadkach można go odzyskać, składając formularze podatkowe (np. W-8BEN w USA).

Tak – ETF-y są często polecane początkującym ze względu na:

• niskie koszty i prostą strukturę
• możliwość szerokiej dywersyfikacji
• brak konieczności aktywnego zarządzania

Popularną strategią pasywną jest regularne kupowanie ETF-a śledzącego globalny indeks, np. MSCI World lub S&P 500.